Монгол орныхоо үзэсгэлэнт газруудаар аялах зорилготой бидний энэ жилийн ээлжит аялал Завхан аймгийн Эрдэнэхайрхан сумын нутагт элсээр хүрээлэгдсэн Хангайн сувд гэгдэх Улаагчийн Хар нуурыг зорьсон аялал байлаа. Энэ зуны аялал маань 2019 оны 08 сарын 01-ээс 05-ны өдрүүдэд Элсэн тасархай - Чулуутын хавцал - Тэрхийн цагаан нуур - Улаагчийн хар нуур - Хархорин гэсэн аяллын маршруттайгаар 4 шөнө 5 өдрийн адал явдал, эрч хүчээр дүүрэн сайхан аялал болж өнгөрлөө.  Аяллын эхний өдөр Өглөөний 06:00 цагт Улаанбаатар хотоос Элсэн тасархайг зорьсноор бидний аялал эхэлсэн юм. Элсэн тасархай нь Төв, Өвөрхангай болон Булган аймгийн нутгийг дамнан сунаж тогтсон 80 км орчим урт элсэн манхан юм. Хангай говь хосолсон үзэмжит энэ газар түр саатан өглөөний цайгаа уун, хамт олноороо аяллын зургаа татуулав. Удалгүй бид Архангай аймгийн Тариат сумын нутагт байрлах Чулуутын гол болон 100 км орчим урт, 20-иод метр эгц өндөр, гүнзгий хүрмэн Чулуутын хавцлыг зорьсон юм. Эгц өндөр, сүрдэм, хараа булаасан энэ газар бид түр саатан, байгалийн үзэсгэлэнг дахин бишрэн, цааш Тэрхийн цагаан нуур луу хөдөллөө. Хоргын тогооны дэргэд байрлах цэнгэг устай, 16 км урт энэхүү нуурын эрэгт нар жаргахтай зэрэгцэн бид ирсэн бөгөөд нуурын үзэсгэлэнт тогтоц, Хоргын тогооны бэл хэсгийг ажсаар цааш Завхан аймгийн Тосонцэнгэл сумыг зорьсон юм. Улаанбаатар хотоос Тосонцэнгэл хүртэл 800 гаруй км явсан бид замын алжаалаа тайлан Ц.Эрдэнэмөнх ахынхаа  нагацынд буудалласнаар эхний өдрийн аялал маань шувтрав. Биднийг найрсаг дотноор хүлээн авч, амттай хоол цайгаар дайлсан нагац эмээдээ энэ дашрамд талархсанаа илэрхийлээд урт удаан наслахын ерөөл өргөж байна. Аяллын хоёр дахь өдөр Аяллын маань 2 дахь өдөр Завханы Хожуулын голын дагуу байрлах Тосонцэнгэлийн өглөөний нартай хамт эхэллээ. Тухтай сайхан амарч авсан бид Улаагчийн Хар нуурыг зорьсон аялалдаа үргэлжлүүлэн гарсан юм. Хараа булаасан байгалийн өвөрмөц тогтоц, олон зүйлийн шувуу, уул усыг бахдан харж, нүдээ баясгасаар зорьсон газар болох Улаагчийн Хар нуурын эрэгт ирэв ээ. Бид үд хэвийх үед зорьсон газраа ирсэн ба Улаагчийн Хар нуурыг тойрон хүрээлсэн элсэн манхнууд, маш үзэсгэлэнтэй өнгө төрх биднийг угтсан билээ. Зорьж тэмүүлсэн газраа ирсэн бид шууд л элсэн манхан руу чаргаа аван өгссөн юм. Өндөр элсэн манхнууд дээрээс чаргаар гулган, амьдралын бас нэгэн гайхалтай мэдрэмжүүдийг авсан билээ. Элсэн дээр дураараа тоглож, хөөрсөн бид нар жаргахтай зэрэгцэн элсэн манхан, нуурын намаг хэсгийг бараадан буудаллаж, майхан, асраа барих, оройн хоолоо хийхээс авхуулан бужигналдсаар нар жаргав. Аяллын маань хоёр дахь өдөр ийнхүү зорьсон газраа ирж, элсэн дээр гулгаснаар өндөрлөсөн юм. Аяллын гурав дахь өдөр Майхандаа хоносон биднийг өглөөний хүйтэн бороо угтлаа. Элсэн манхан дэргэд байсан ч бороотой сэрүүхэн байсан учир нуурын эрэг ойролцоох нэгэн амралтын газрыг зорив.  Удалгүй бороо ч зогссон байсан тул дахин Улаагчийн Хар нуурынхаа эрэг рүү явган аялал хийхээр хөдөлсөн юм. Жил бүрийн аялал ямар нэг зүйлээр онцлогтой байдаг ба энэ жилийн онцлох зүйлийн нэг нь элсэн манхан дундуур, хөл нүцгэн явган аялал хийсэн нь байлаа. Мөн бидний аяллын хамгийн оргил үе бол элсэн манхнаас нуурын эрэг рүү чаргаар гулгасан мөч байсан юм. Нэлээд огцом өндөр элсэн эргээс нуур руу чаргаар гулгах нь бас л эр зориг, хатуужил шаардаж байсныг нуух юун. Иймд эрчүүд минь бүгд л зоригтой гулгаж, жинхэнэ кайфыг мэдэрч байсан бол, эсрэгээрээ охидын маань зарим нь бага зэргийн зориг дутаж, гулгаж чадаагүйг нуух юун.   Халуун нар дээрээс шарж, Хар нуурын хүйтэн усанд тоглож, наадсаар цаг нэлээн өнгөрч борооны үүл дөхөөд ирснийг анзаарсангүй. Аадар борооноос урьтан хамт олноороо зургаа татуулчхаад, ширүүн бороонд цохиулах шахав. Туршлагатай аялагчдын маань нэг майхнаа элсэн манхан дээр авчран барьсан байсан нь ширүүн борооноос биднийг авраад зогсохгүй, багийн ажиллагааг маань шалган, нэг майхандаа 27-уулаа багтаж, борооноос хоргодож чадсан нь мартагдашгүй нэг дурсамж болон үлдсэн. Аяллын дөрөв дэх өдөр Энэ өглөөг бид Улаагчийн Хар нуурын эрэг дээрх амралтын газартаа угтлаа. Мөн хоорондоо бяцхан уралдаан, тэмцээн зохион явуулж, манлайлж түрүүлсэн багаа урамшуулан хөгжилтэй цаг мөчийг өнгөрөөв. Тун удалгүй бид ачаа тээшээ ачиж, буцах замдаа орлоо. Замдаа Тосонцэнгэл сумаар өнгөрч, Улаанбаатар хотын зүг жолоо залсан юм. Аяллын маань зам урт байсан учир бид Архангай аймгийн нутаг дахь Тэрхийн цагаан нуурын  ойролцоох газар хоноглохоор болов. Аяллын туршид болсон хөгжилтэй, адал явдалтай мөчүүдээ хуваалцан ярилцаж, ирээдүйд хийж бүтээх ажилдаа амжилт хүсэн, галын наадмаа тойрч бүжин, халуун дулаан мөчийг өнгөрүүлээд, аяллын маань сүүлчийн шөнө өнгөрөв өө. Аяллын тав дахь өдөр Тэрхийн цагаан нуурын эрэг дээр аяллынхаа сүүлийн өдрийг эхлүүлэв. Өглөөний цайгаа ууж, орчин тойрондоо байгаа хог, хаягдлыг цэвэрлэж, Хархорины зүг хөдөлсөн юм. Жил бүрийн аяллын буцах замдаа орж заншсан газрын маань нэг бол Эрдэнэзуу хийд бөлгөө. Эртний уламжлалт дурсгалт газартай танилцан, түүх соёлоороо бахархах сэтгэлтэй үлдсэн билээ бид.Байгалийн үзэсгэлэнт газрууд, олон зүйлийн зэрлэг амьтад, цаг цагаар солигдох байгалийн дахин давтагдашгүй өнгө төрхийг аяллынхаа замын туршид үзэж, сонирхсоор Улаанбаатар хотдоо ирснээр бидний энэ удаагийн аялал маань өндөрлөсөн юм. Энэ жилийн аялал маань хамгийн хол бөгөөд олон хоногоор үргэлжилсэн гайхамшигтай дурсамж үлдээсэн аялал байлаа. SICA компанийн хамт олон бид нийтдээ 2,300 гаруй км замыг туулж, нар хур хоёр ээлжилж аргадсан, эрч хүчээр дүүрэн сайхан цаг хугацааг өнгөрүүллээ.   SICA КОМПАНИЙН ХАМТ ОЛОН БИД МАРТАГДАШГҮЙ САЙХАН ДУРСАМЖИЙГ ҮРГЭЛЖ ХАМТДАА БҮТЭЭЖ, АМЖИЛТ БҮТЭЭЛЭЭР ДҮҮРЭН БАЙЖ, АЯЛЛЫН ТЭМДЭГЛЭЛЭЭ УЛАМ БҮР БАЯЖУУЛСААР БАЙХ БОЛНО ОО.

Судалгаа, зөвлөх үйлчилгээний “Эс Ай Си Эй (SICA)” компани ээлжит санал солилцох  уулзалтаа 2018 оны 10 сарын 17-ны  өдөр амжилттай зохион байгууллаа. Бидний зохион байгуулж буй уулзалт, хэлэлцүүлгүүдийн зорилго нь салбарын эрдэмтэн судлаачид судалгааны ажлынхаа хүрээнд мэдээлэл солилцон, шинэ санаа, санаачилгуудаа нэгтгэж нэгдсэн ойлголтод хүрэх гүүр болоход чиглэгддэг билээ. Энэ удаагийн уулзалтыг Тогтвортой хөгжлийн хүрээлэнгийн захирал, доктор профессор Т.Чулуун удирдан явуулсан бөгөөд “Тогтвортой хөгжлийн зорилгууд ба ирээдүйн дэлхийг холбох нь” сэдвээр сонирхолтой илтгэл, хэлэлцүүлгийг өрнүүлсэн юм. Өнөөдрийн уулзалтын урилгыг хүлээн авч хүрэлцэн ирсэн зочин илтгэгч болон оролцогч нартаа талархлаа илэрхийлж, судалгаа, шинжилгээнийхэн ажилд нь өндөр амжилт хүсье. 

Чингэлтэй дүүргийн ЗДТГ-ын захиалгаар SICA компани нь "Smart Chingeltei" гар утасны аппликэйшнийг амжилттай хийж гүйцэтгэлээ. Уг аппликэйшний гол онцлог нь төрийн үйлчилгээг иргэдэд цаг хугацаа, орон зайнаас үл хамааран ижил тэгш хүртэх боломжийг олгосон явдал юм. Хэрэглэгч юу хүсэж байна, түүн лүү тэмүүлсэн технологи руу илүү хүчтэй хөгжиж байна. Өнөөдөр интернэт, хөдөлгөөнт хэрэгсэл гэсэн 2 зүйл нь хэрэглэгчдийн хүсэж байсан орон зайг дүүргэж орж ирсэн. Хэрэглэгч хаана ч, хэзээ ч буюу орон зайнаас үл хамааран өөрийн хэрэгцээт мэдээллээ авч байхыг чухалчлах болжээ. “СМАРТ ЧИНГЭЛТЭЙ” гар утасны аппликэйшн нь иргэдийг бодитой, цаг үеийн мэдээ, мэдээллээр хангаж, төрийн үйлчилгээг гар утаснаасаа авах, санал хүсэлтээ илэрхийлэх, дуу хоолойгоо хүргэх, төр нь иргэдийнхээ санал хүсэлтэд үндэслэн бодлого, үйл ажиллагаагаа төлөвлөх, хэрэгжүүлэх боломжийг олгосон цогц систем юм.     Аппликэйшний онцлох цэсүүдээс танилцуулбал ЧИНГЭЛТЭЙ ДҮҮРЭГ цэсээс дүүргийн танилцуулгыг 4 бичгийн хэлээр хүлээж авч, МЭДЭЭ МЭДЭЭЛЭЛ цэсээс цаг үеийн, онцлох, дүүргийн иргэн бүрд хэрэгтэй мэдээллийг өгөх бол, ТӨРИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭ цэсээс дүүргийн бүх алба хэлтсийн, хариуцаж буй ажилтан, холбоо барих мэдээлэл болоод бүрдүүлэх материалыг авах боломжтой. САНАЛ ХҮСЭЛТ цэсээр дамжуулан талархал, санал, хүсэлт, гомдол зэргийг зургаар баяжуулан дүүрэгт илгээх боломжтой бол, дүүргийн зүгээс жижиг, дунд үйлдвэрлэгчдийг дэмжих зорилгоор "Smart Chingeltei" аппликэйшндээ ЧИНГЭЛТЭЙД ҮЙЛДВЭРЛЭВ цэсийг байршуулан бүтээгдэхүүнийг нь сурталчилж байна.

Өнөө үед шуурхай бодит мэдээлэл, чанартай судалгааны хэрэгцээ ихээр нэмэгдэж байгаагаас үүдэн мэргэжлийн судлаачийн гүйцэтгэх үүрэг улам бүр өсөж байна. Бид судалгаа, зөвлөх үйлчилгээний мэргэжлийн компани болохын хувьд дээрх хэрэгцээ шаардлагын хүрээнд “СУДЛААЧ” бэлтгэх сургалтыг 2015 оноос амжилттай зохион байгуулж байна. Сургалтаар байгууллагадаа болон өөрт хэрэгцээт судалгааг төлөвлөж, бие даан судалгаа, шинжилгээ хийхэд зайлшгүй хэрэгцээтэй мэдлэг, ур чадварыг эзэмшихээс гадна, судалгааны ажил захиалж хийлгэхэд анхаарах асуудлууд, судалгааны мэдээллийг тайлж унших, хэрэглэхтэй холбоотой чадваруудыг олж авдаг. Ийнхүү энэ оны эхний сургалтыг МУ-ын эдийн засгийн өсөлтийг дэмжсэн, МУ-ын хөгжлийн тэргүүлэх болон стратегийн ач холбогдол бүхий салбарын томоохон төсөл хөтөлбөрийг санхүүжүүлэгч “ХӨГЖЛИЙН БАНК”-ны хамт олонд орлоо. Сургалт нь үндсэн 6 багц сэдвийн хүрээнд зохион байгуулагдав. Үүнд: Судалгааны тухай үндсэн ойлголт; Түүвэрлэлтийн арга зүй; Асуулгын хуудас боловсруулах арга зүй; Мэдээлэл цуглуулах үйл ажиллагаа; Мэдээлэл боловсруулах, дүн шинжилгээ хийх программын хэрэглээ; Үр дүнг боловсруулах, тайлан бичих арга зүй. Сургалтын хөтөлбөр дэх сэдэв бүр нь онол, дадлага ажил, баталгаажуулалт гэсэн 3 хэсгээс бүрдсэн ба оролцогчдод сургалтаас олж авсан мэдлэгээ практикт шууд хэрэглэх боломжийг бүрдүүлж өгч байгаа юм. Сургалт эхлэхээс дуусах хүртэлх хугацаанд бодит тоо, жишээн дээр ажиллаж, статистик шинжилгээ хийх, гарсан үр дүнг хэрхэн уншиж тайлбарлах талаар суралцав. Сурч мэдэхийн хүслээр дүүрэн, чадварлаг, эрч хүчтэй хамт олонтой хамтран ажиллахад таатай байлаа. Та бүхэндээ ажлын амжилт хүсье.

“Дэлхийн жишиг – Мэдлэг мэдээллийн төв” болно хэмээн алсын хараагаа тодорхойлж, SICA компанийн хамт олон ажлын амжилтаа дүгнэж, ирээдүйн стратегиа баталсан “Who we are?” үр дүнгийн хурлаа 2018 оны 12 дугаар сарын 28-ны өдөр зохион байгууллаа. Энэ удаагийн үр дүнгийн хурал нь 2010 оноос өдгөөг хүртэлх буюу 8 жилийн SICA компанийн түүхэн замнал, ололт амжилт болон цаашдын алсын хараа, үнэ цэнийн тухай ярилцаж, бүгд ирээдүйгээ хамтдаа бүтээх нэг зорилго дор нэгдсэнээрээ онцлогтой болсон. SICA компанийн хувьд өнгөрөгч 2018 он чадавхаа бэхжүүлсэн, чанараа бататгасан, амжилт бүтээлээ арвижуулсан, шинэ бүтээгдэхүүнээ өлгийдөн авсан завгүй, өндөр гүйцэтгэлтэй, өгөөжтэй сайхан он байлаа. Харин 2019 он маань хамтдаа ирээдүй, алсын хараа, үнэ цэнээ бүтээх дараагийн түүхийн хуудсаа эргүүлэх үеийн эхлэл байх болно. Ийнхүү бид хамтдаа үнэ цэнэ, алсын хараагаа баталж, “Дэлхийн жишиг – Мэдлэг мэдээллийн төв” байх эрхэм үүргээ биелүүлж чадна гэдгээ тунхаглалаа.

Энэ удаагийн судалгаа маань Монгол Улсын Архангай, Баянхонгор, Говь-Алтай, Завхан, Хөвсгөл аймгийн 30 суманд зохион байгуулагдаж байгаа бөгөөд бэлтгэл ажлыг ханган, судалгааны ажилтнуудаа аян замд нь гаргалаа. Мэдээлэл цуглуулалт маань 2017 оны 01 дүгээр сарын 30–ны өдрөөс 2017 оны 02 дугаар сарын 20–ны өдөр хүртэл үргэлжлэх юм. Аливаа судалгааг бэлтгэл ажлыг сайтар ханган, нарийвчилсан төлөвлөлтийг хийн, зохион байгуулах нь чухал ач холбогдолтой байдаг. Бэлтгэл ажлыг дараах хүрээнд хангасан. Үүнд: Сургалтын баг: Судалгааны багын ахлагч, хянагч, судалгааны ажилтнуудад зориулсан 3 өдрийн, 24 цагийн танхимын сургалтыг зохион байгуулж, шалтгал авч, сонгон шалгаруулалтыг хийв. Мөн судалгааны ажилтнуудын бичиг баримт, техник хэрэгсэлийн бүрдлийн ханган ажилласан. Мэдээлэл цуглуулалтын баг: 5 аймгийн 30 суманд мэдээлэл цуглуулах баг маань сургалтдаа хамрагдан, ажилдаа гарахад бэлтгэгдсэн. Мэдээлэл цуглуулалтын багт 5 багын ахлагч, хянагч, 20 судалгааны ажилтан, 5 жолооч, нийт 30 хүний бүрэлдэхүүнтэй багийг бэлтгэв. Судалгааны мэдээлэл цуглуулалтыг технологийн дэвшлийг ашиглан таблетаар авах ба судалгаа авсан тухай бүр мэдээлэл нь төв сервер рүү илгээгдэж, мэдээлэл бүр хянагдаж, зааварчилгааг авч ажиллана. Баг бүр ахлагч, хянагчийн удирдлага дор мэдээлэл цуглуулалтыг хийнэ.  Төвийн хяналтын баг: Төв оффис дээр баг бүрийг аюулгүй байдлаа ханган, төлөвлөгөөний дагуу ажиллаж байгаа эсэх болон мэдээллийн чанарыг хянах баг ажиллана. Газар дээрх хяналтын баг: Мэдээлэл цуглуулалт эхэлснээс 7 хоногийн дараа газар дээрх хяналтын баг маань явах юм. Судалгааны ажилтнууддаа ажлын өндөр амжилт хүсэж, аян замын ерөөл дэвшүүлье.

“JCI ASPAC 2017”  Ази, Номхон далайн бүс нутгийн чуулган 6 дугаар сарын 08-с 11-ний өдрүүдэд Улаанбаатар хотод зохион байгуулагдлаа. Тус чуулганд 51 орны 3500 гаруй бизнес эрхлэгч нар оролцсон бөгөөд SICA компани хувь нэмрээ оруулан /sponsor/, дэмжиж ажилласандаа баяртай байна.  Чуулганы үеэр олон төрлийн арга хэмжээ зохион байгуулагдсаны нэг нь “JCI BUSINESS FAIR” үзэсгэлэн байлаа. Шангрила моллд зохион байгуулагдсан үзэсгэлэнд 20 гаруй аж ахуйн нэгж байгууллага оролцон үйл ажиллагаагаа танилцуулсан ба бид шинээр хөгжүүлж буй “MONGOLIAN DATA BANK” бүтээгдэхүүнээ танилцуулан оролцсон юм. Шинийг эрэлхийлсэн, олон улсын түвшинд хүрсэн үйл ажиллагааг амжилттай зохион байгуулсан JCI Монгол байгууллагын манлайлагч залуустаа талархал илэрхийлье. Энэхүү үйл ажиллагааг дэмжин, хамтран ажилласан нь бидний хувьд нэр төрийн хэрэг байлаа. Мөн бид Ази, Номхон далайн бүсийн чуулга уулзалтад оролцсон Олон Улсын бизнес эрхлэгч залуусаас чуулганы талаарх сэтгэгдлийг үнэлсэн судалгааг авсан бөгөөд Та бүхэнд судалгааны үр дүнг хүргэж байна. 

Гадаад худалдааны чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг “Хүй толгой” ХХК-ийн захиалгаар будаг болон эмульсийн зах зээлийн судалгааг хийж гүйцэтгэлээ. Судалгааг хоёрдогч мэдээллийн арга ашиглан явуулсан ба сүүлийн 5 жилийн импортын тоон мэдээнд анализ хийн үр дүнг тайлагнасан. Тус судалгааны үр дүнд дараах үзүүлэлтүүд бий болсон. Үүнд: Будаг, эмульсийн зах зээлийн дэлхийн чиг хандлага Монгол улсын зах зээлд худалдаалагдаж буй будаг эмульсийн зах зээлийн багтаамж Будаг, эмульсийн зах зээлийн сегмент Будаг, эмульсийн зах зээлд үйл ажиллагаа явуулж буй томоохон компаниуд Сав, савлагааны төрөл, ангилал Будаг, эмульсийн зах зээлийн хэтийн төлөв Тус судалгааны үр дүнг сар, улирал, жилээр танилцуулан гаргаснаас гадна хэтийн төлөвийн тооцоололд Монгол улсын нийгэм, эдийн засаг, хүн ам зүйн үзүүлэлтүүд болон барилгын салбарын үзүүлэлтүүдийн нөлөөллийг тооцон гаргаснаараа онцлог юм.

Бид Улаанбаатар хотын боловсролын салбарын үйл ажиллагаа, эрэлт, нийлүүлэлт болон өндөр зэрэглэлийн хувийн бүрэн дунд боловсролын сургуулиудын зах зээл, хэрэглэгчдийн зан төлөвийн судалгааг хийж гүйцэтгэлээ. Тус зэрэглэлийг тогтоохдоо сургалтын төлбөр, сургуулийн гадаад, дотоод орчин, сургалтын хөтөлбөр, суралцагчдын чадамж, нэмэлт үйлчилгээ зэрэг үзүүлэлтүүдэд тулгуурлан тодорхойлон гаргасан. Тус судалгааны үр дүнд дараах үзүүлэлтүүдийг тодорхойлон гаргасан. Үүнд: Улаанбаатар хотын ерөнхий боловсролын сургуулиудын өнөөгийн байдал, топ сургуулиуд Төлбөртэй сургуулиудын өнөөгийн байдал, хүчин чадал Эцэг эх, хүүхдүүдийн сургуулиудад хандах хандлага Төлбөртэй сургуульд суралцагчдын эцэг эхчүүдийн зан төлөв, сэтгэл ханамж Тус судалгаа нь Улаанбаатар хотын 233 сургууль, 7470 бүлэг, 11084 багш ажилчид, 234.7 мянган сурагчдын статистик мэдээлэлд тулгуурлан гаргасан ба эдгээр үзүүлэлтийг улсын болон хувийн сектор, дүүрэг, хороо, үйл ажиллагааны төрөл, сургалтын төлбөр, хүүхдүүдийн амжилт, гадаад, дотоод орчин зэрэг үзүүлэлтүүдээр нарийвчлан судалсан. Мөн эцэг эхчүүдийн төлөөллөөс түүвэр судалгаа болон фокус бүлгийн ярилцлагын судалгааг хийж гүйцэтгэсэн.